Ambtelijk vakmanschap

Een ambtenaar werkt voor de samenleving. De overheid is er immers om maatschappelijke vraagstukken op te pakken en, samen met betrokkenen, doelen te bereiken die met de samenleving afgesproken zijn. Dat vergt professionaliteit en een bepaalde vrijheid van handelen. Maar de praktijk is weerbarstig: de politiek en de ambtelijke top houden elkaar gevangen in het centraal stellen van de eigen institutionele agenda.

De ambtenaar is in de afgelopen decennia steeds meer een ‘gewone’ werknemer geworden die wordt geacht het belang van de eigen organisatie voorop te stellen. Bewindspersonen en de ambtelijke organisaties lijken zich het recht op ambtelijk vakmanschap te hebben toegeëigend: van ambtenaren wordt verwacht dat ze alles doen om ‘hun’ bewindspersoon uit de wind houden en het (vermeend) belang van hun eigen organisatie voorop te stellen. Ambtenaren in beleid, uitvoering en toezicht zouden het recht en de plicht moeten krijgen om meer groepen te dienen. Burgers, volksvertegenwoordigers en de eigen beroepsgroep hebben net zo goed recht op ambtelijk vakmanschap als bewindspersonen. Ambtenaren kunnen in het democratische en rechtsstatelijke bestel hun vak alleen optimaal vervullen als ze zich op alle vier de groepen kunnen richten.