Stichting Beroepseer heeft in samenwerking met CMHF Overheid een paper gepubliceerd over de toekomst van vakbonden en beroepsorganisaties. Al jarenlang is er een afname in ledenaantallen te zien bij vakbonden. Dit baart ons tot zorg: is de vakbond nog wel van nu? Met dit verkennende onderzoek willen we kijken hoe we vakbonden en beroepsorganisaties weer aantrekkelijk kunnen maken en houden voor werknemers in Nederland. 

In het paper wordt een verkennend onderzoek besproken, de hoofd vraag van het onderzoek luidt: “In hoeverre kunnen vakbonden en beroepsorganisaties op een duurzame manier de aansluiting met hun achterban verbeteren door zich meer te richten op belangenbehartiging op het gebied van beroepsinhoud?” Om deze vraag te kunnen beantwoorden is er literatuuronderzoek gedaan en zijn er diepte interviews afgenomen. 

Oorzaken voor de afname van leden

Uit het onderzoek blijkt dat er diverse oorzaken zijn voor een verslechterde positie van vakbewegingen: 

• Door toenemende individualisering zijn werknemers minder solidair aan elkaar en zoeken minder de verbinding met elkaar op.
• Er is meer sprake van ‘free-ridersgedrag’: Niet leden profiteren van dezelfde voordelen als leden. 
• Er zijn andere alternatieven waar werknemers terecht kunnen voor ondersteuning. Hierdoor is er minder noodzaak is om lid te worden. 

Maar zijn ook positieve geluiden. Met de arbeidskrapte in het achterhoofd konden er betere cao afspraken worden gemaakt. Met deze nieuwe (en betere) cao afspraken werd een nieuwe groep mensen bewust van de belangrijke taken van een vakbond. Om nieuwe leden aan te blijven trekken, blijft de noodzaak om mee te bewegen met de veranderingen in de maatschappij en vernieuwende initiatieven te gaan implementeren. 

Aanbevelingen voor de toekomst

Om relevant te blijven, zullen vakbonden en beroepsorganisaties zich aan moeten passen aan de veranderende behoeften van werknemers. In het onderzoek worden vijf aanbevelingen gedaan: 

1. Omarm de verschillende kleuren van de vakbeweging: Diversiteit binnen de vakbeweging kan bijdragen aan een bredere aantrekkingskracht en effectiviteit. Dan blijft de vakbeweging een afspiegeling van de populatie aan werknemers.
2. Zorg voor zichtbaarheid op de werkvloer: Direct contact met werknemers is essentieel om hun behoeften en wensen te begrijpen en te vertegenwoordigen.
3. Bouw coalities en campagnes: Samenwerking met andere organisaties en het voeren van gerichte campagnes kunnen de impact van de vakbeweging vergroten.
4. Zorg voor innovatie en aanpassingsvermogen: De vakbeweging moet flexibel en innovatief zijn om effectief te kunnen inspelen op nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen.
5.  Zet in op educatie, bewustwording en transparantie: Het informeren en bewustmaken van werknemers en jongeren over de voordelen van vakbondslidmaatschap en de behaalde resultaten is cruciaal.

Over Stichting Beroepseer

Stichting Beroepseer komt op voor het belang van professionaliteit en beroepseer. Dit doen zij als kennisinstituut en netwerkorganisatie. Sinds de oprichting in 2006 is Stichting Beroepseer uitgegroeid tot een gewaardeerde kennispartner en een brede beweging van uitvoerende professionals, managers, bestuurders en wetenschappers.